تاریخچه لوبیا چیتی

در خارج از ایران لوبیا چیتی را Pinto می نامند. این کلمه اسپانیایی است و به معنای نقاش است. شاید علت این نامگذاری رنگ چشم نواز و نقش و نگارهای زیبا بر روی دانه های این لوبیا باشد. لوبیای پینتو یکی از محبوب ترین حبوبات در جهان است. به ویژه مردم قاره آمریکا علاقه وافری به آن دارند. به نحوی که تقریبا در هر غذایی از آن استفاده می کنند. با وجود این محبوبیت شاید جالب باشد که تاریخچه لوبیا چیتی را بدانید.

تاریخچه لوبیا چیتی

لوبیا چیتی نیز همانند لوبیاهای دیگری مثل لوبیا قرمز، لوبیا سفید و لوبیا سیاه تحت عنوان لوبیاهای معمولی شناخته می شوند. شاید به این علت باشد که جد همه آنها به یک لوبیا بر می گردد. لوبیایی که گفته می شود نخستین بار در آمریکای جنوبی و کشور پرو رشد کرده است.

البته انواع مختلفی از لوبیا به صورت وحشی در آسیا و آفریقا رشد می کرده است. از این رو به نظر می رسد مردم از دیرباز به خوردن حبوبات عادت داشته اند. اما تاریخچه پینتو اندکی متفاوت است. به نظر می رسد این لوبیا تقریبا ۲۰ هزار سال پیش شناخته شده است. زمانی که نخستین بار مهاجران و ساکنان اولیه وارد آمریکای جنوبی شدند. آنها لوبیا چیتی وحشی را کشف کرده و شروع به خوردن آن کردند.

البته ۲۰ هزار سال زمان احتمالی شناخت لوبیا را نشان می دهد. وگرنه حبوبات هم مانند سایر گیاهان گلدار حدود ۳۶۰ میلیون سال پیش به تکامل رسیده اند.

اما از چه زمان مردم شروع به کاشتن این نوع لوبیا کردند؟ یعنی از شکل وحشی آن الگو برداری کرده و آن را به محصولات کشاورزی خود اضافه کردند. بر اساس تاریخ مردم آمریکای جنوبی از حدود ۵ هزار سال پیش از میلاد شروع به کشت این لوبیا کردند. در این زمان حداقل دو گروه از مردم به طور مستقل لوبیا چیتی را پرورش می دادند.

در اسناد تاریخی آمده کشاورزان نورته چیکو (پرو کنونی) نوعی دانه حبوبات را پرورش می داده اند. دانه ای که نخستین بار در میان علف های وحشی روییده است. برداشت این دانه آسان بوده و به نظر می رسد همان لوبیای پینتو بوده است. بنابراین به نظر می رسد تاریخچه لوبیا چیتی همانطور که از ابتدا گفته شد به کشور پرو باز می گردد. حداقل کشت آن به شکل غیر وحشی برای اولین بار در این کشور بوده است.

همانطور که گفته شد حداقل دو دسته از مردم ۵ هزار سال پیش از میلاد این لوبیا را کشت می کردند. دسته دوم در کشور مکزیک بوده اند. همین حالا هم لوبیای چیتی یکی از پر مصرف ترین لوبیاها در این کشور است. این دانه یکی از مواد اصلی در بوریتو می باشد. بوریتو نوعی غذای مکزیکی است که شهرت جهانی دارد.

ورود لوبیای چیتی به دیگر قاره ها

همانطور که گفته شد تاریخچه لوبیا چیتی به آمریکای جنوبی و مرکزی بر می گردد. به ویژه این ادعا در مورد کشورهای پرو و مکزیک اثبات شده است. اما شاید این سوال پیش آمده باشد که این نوع لوبیا از چه زمانی وارد دیگر قاره ها شده است.

لوبیا پینتو نخستین بار در قرن پانزدهم وارد اروپا شد. در حقیقت این اتفاق بعد از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب رخ داد. کاشفان اسپانیایی زمانی که قصد داشتند راهی کوتاهتر برای رفتن به هندوستان بیابند آمریکا را کشف کردند. آنها سپس لوبیا چیتی را به عنوان کشفی جدید به اروپا وارد کردند. این دانه حبوبات خیلی زود توانست جایی در میان مردم اروپا پیدا کند.

بعدها تاجران پرتغالی و اسپانیایی پینتو را به آسیا و آفریقا نیز بردند. این که دقیقا چه موقع این اتفاق افتاده است معلوم نیست. اما به هر حال لوبیای چیتی یک منبع ارزان قیمت پروتئین است. ضمن آنکه فیبر فراوان دارد. از این رو به عنوان یکی از پر مصرف ترین حبوبات شناخته می شود. به عنوان مثال این لوبیا پر مصرف ترین حبوبات در ایالات متحده آمریکاست.

 به ویژه مردم غرب این کشور علاقه زیادی به این دانه دارند. حتی شهر Dove Creek در ایالت کلرادو ادعا می کند پایتخت لوبیا چیتی جهان است! اما در کل تولید کنندگان عمده لوبیای پینتو در حال حاضر کشورهای هند، چین، اندونزی، برزیل و ایالات متحده هستند.

تاریخچه لوبیا چیتی در ایران

این که نخستین بار کی این لوبیا وارد ایران شده، متاسفانه اطلاعات درستی در دست نیست. همه می دانیم که ایران در گذشته کشاورزی پر رونقی داشته و احتمال آنکه پینتو نیز جز محصولات بوده، وجود دارد. اما در حال حاضر لوبیا چیتی در استان هایی همچون گیلان، زنجان، آذربایجان شرقی، لرستان و مرکزی کشت می شود. از جمله شهرهایی که قطب تولید لوبیا چیتی مرغوب هستند می توان به خمین، ازنا، اقلید و زنجان اشاره نمود.