آیا هنگامی که برنج را بر سر میز غذا می آورید و با اشتهای هرچه تمام میل می کنید به فکر شما خطور میکند که این طلای سفید خوشمزه چگونه به دست شما رسیده است؟ آیا با مراحل کاشت برنج آشنا هستید؟ برنجی که به دست مصرف کنندگان می رسد مراحل بسیاری را طی کرده تا به مرحله پخت و پز برسد. در این مقاله سعی بر آن است که کاشت برنج را به زبان ساده تشریح شود. پس اگر مایل به آشنایی با مراحل کاشت برنج هستید با ما همراه شوید.
مراحل کاشت برنج به زبان ساده
آماده سازی زمین
پیش از کاشت برنج باید یک زمین مناسب برای آن انتخاب شود. اگر این زمین دارای ورودی آب مستقل باشد بهتر است. زمین برنج باید در سه مرحله شخم زده شود. مرحله اول سه هفته پیش از نشا کاری ، مرحله دوم دو هفته و مرحله سوم یک هفته پیش از نشاکاری می باشد. برای شخم زدن مزرعه برنج میتوان از تیلر یا تراکتور استفاده نمود.
تهیه بذر برنج
تهیه بذر مرغوب یکی از مراحل مهم و پایهای در کاشت برنج است. معمولا اکثر برنج کاران هر ساله مقداری از محصول برنج خود را با شلتوک برای استفاده به عنوان بذر سال بعد نگه می دارند. این برنج ها باید در شرایط استاندارد نگه داری شوند تا دچار آفت و پوسیدگی نشوند. بذرها نباید در معرض رطوبت یا نور شدید باشند چون ممکن است حشره زده یا پوک شوند. چنان چه بذرها دچار خرابی شوند معمولا کشاورزان مجبورند از جای دیگری بذر مورد نیاز خود را تهیه کنند.
تهیه جوانه برنج
حتما دیدید که برای سبزه سفره هفت سین ابتدا چند روزی بذرهای گندم، عدس یا هر چیز دیگری را در پارچه خیس قرار می دهند تا جوانه بزند. یکی از مراحل کاشت برنج شبیه به همین جوانه زدن سبزه عید است. فقط کمی ابعاد آن وسیع تر است. برای تهیه ی جوانه برنج ابتدا شلتوک ها را داخل یک ظرف بزرگ یا حوضی که به همین منظور ساخته شده است میریزند و داخل حوض را با آب نمک پر میکنند. غلظت نمک موجود در آب به نوع برنج بستگی دارد. (ریشک دار یا بدون ریشک) اما معمولا به ازای هر ۱۸ لیتر آب ۳ یا ۴ کیلوگرم نمک اضاف می کنند. این عمل سبب پاکسازی بذرها میشود. زیرا بذرهای پوک و سبک روی سطح آب قرار می گیرند و بذرهای سنگین وسالم ته نشین می شوند و بدین ترتیب بعد از این عمل تنها بذرهای قابل کشتی که حتما جوانه می زنند باقی می ماند.
بعد از این مرحله بذرهای سالم را درون کیسه های مخصوصی ریخته و در آب قرار می دهند تا بذر برنج جوانه بزنند. البته باید دقت داشته باشید که کیسه ها را پر نکنید زیرا با جذب آب حجم شلتوک ها افزایش یافته و ممکن است کیسه را پاره کنند. در طی این مدت اجازه ندهید آب حوض خشک شود و مدام داخل ان آب بریزید. این مرحله از کاشت برنج هنوز به اتمام نرسیده است. بعد از ۲ تا ۳ روز بذرها روی زمین و در مقابل آفتاب پهن کرده و روی آنها را با یک پارچه نمدی میپوشانند تا جوانه بزنند. بعد از حدود یک هفته جوانه های برنج آماده هستند.
تهیه نشای برنج
بعد از آنکه بذرها جوانه زدند باید برای تهیه نشای برنج به زمین اصلی منتقل شوند. برای این منظور یک قسمت از زمین اصلی را آماده می کنند که به آن خزانه (توم بیجار در شمال) می گویند. آماده سازی توم بیجار به این صورت است که یک قسمت از مزرعه را حصار بندی کرده و آن را شخم می زنند و روی آن کودهای مورد نیاز مانند کود حیوانی، کود ازته یا فسفر را میریزند. این کار در اواخر پاییز انجام میشود.
در اوایل زمستان خزانه را با آب پر کرده و به دو روش آن را به صورت گل یکدست در می آورند؛ یکی استفاده از تیلر یا گاو آهن و دیگری به کمک لگد مال کردن زمین. آنقدر این عمل را نجام می دهند تا زمین خزانه به صورت دوغ آب در بیاید و آماده پذیرایی از نشاها شود.
در نهایت سطح خزانه را کاملا صاف و یکدست کرده و روی آن را نیز با سطح نازکی از آب می پوشانند (حدود ۳ سانتی متر). جوانه ها را با دست و به صورت یکنواخت بر روی خزانه میپاشند. در این قسمت از کاشت برنج باید از جوانه ها محافظت شود تا مورد هجوم پرندگان قرار نگیرند. معمولا این عمل به کمک مترسک یا کشیدن نایلون بر روی آنها صورت میگیرد.
پوشاندن جوانه با پلاستیک علاوه بر محافظت در مقابل پرندگان دمای خزانه را نیز افزایش میدهد. زیرا عمل آوردن نشا در اواخر فروردین ماه انجام میشود و هوا هنوز سرد است. در حالی که نشا برای آماده شده احتیاج به گرما دارد. این مرحله مرحله ی اصلی کاشت برنج نیست و تنها برای آماده کردن نشای برنج است. به همین علت باید زمین خزانه سفت باشد تا ریشه نشا خیلی در خاک نفوذ نکند. آماده سازی خزانه باید قبل یا همزمان با تهیه جوانه ها صورت بگیرد تا در اثر تاخیر در کار، جوانه های برنج خراب نشوند.
انتقال نشا از خزانه به مزرعه اصلی
از جمله مراحل کاشت برنج آماده سازی زمین اصلی برای انتقال نشا است. شالیکاران باید دو مرتبه زمین خود را شخم بزنند و آن را از هرگونه سنگ و کلوخ و آلودگی پاکسازی کنند. این شخم ها زمان مشخصی دارند. شالیکاران یکبار در اواخر پاییز یا اوایل زمستان و یک بار در بهار زمین خود را شخم می زنند تا برای کاشت برنج مهیا شود. نکته جالب آن است که شخم دوم در جهت عمود بر شخم اول صورت میگیرد. همچنین سطح زمین را مسطح و تراز کرده و نسبت به کرت بندی آن اقدام می کنند. تراز و صاف بودن شالیزار در کشت برنج بسیار مهم است.
آخرین مرحله از کاشت برنج نشاکاری است. بعد از اینکه نشاها حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر رشد کرده و ۴ تا ۵ برگ داد برای انتقال آماده است. پیش از انتقال خزانه را به خوبی آبیاری می نند تا خاک نرم شده و نشاها به راحتی از زمین جدا شوند و ریشه ی نشاها آسیب نبینند. البته در بین نشاها ممکن علف های هرزی مانند سوروف نیز رشد کنند که بسیار به نشای برنج شبیه است اما یک شالیکار با تجربه به خوبی نشا را از سوروف تشخیص می دهد. فاصله بین نشاها بستگی به سطح زمین و میزان محصولی که میتوان از آن برداشت نمود دارد. همچنین هنگام نشاکاری باید به اندازه کافی آب در زمین باشد تا دمای زمین حفظ شود و علف هرز در شالیزار رشد نکند.
این مراحل ۵ مرحله کاشت برنج بود که بعد از این ۵ مرحله زمان برداشت برنج می شود.
خیلی خوب توضیح داده شده بود، ممنون بابت مقاله جامع و خوبتون
خواهش می کنم
خوب بود فقط من متوجه نشدم چرا زمین را آب زیاد میدهند و کی آب زمین خشک می شود
نیاز گیاه برنج به آب زیاد است.
سپاس‌گزارم
روش های کاشت برنج توی همه جای دنیا به یه شکل انجام میشه؟
نخیر، روش کاشت در اروپا خیلی صنعتی بوده ولی در بعضی کشور ها هنوز سنتی انجام می شود، ولی مراحل کاشت معمولا یکسان می باشد
کاشت برنج فکر کنم توی ایران اکثرا به روش سنتی باشه
در ایران هم هم به روش صنعتی انجام می شود و هم روش سنتی، ولی روش سنتی بیشتر در ایران انجام می شود
خب الان ما چجوری بفهمیم برنج خوبه یا نه؟ پیش هرکی میری بخری میگه برنج من خوبه.
موارد زیادی روی این مورد تاثیر دارن، اول اینکه برند برنجی که می خرید معتبر باشه، دوم اینکه ما مقالاتی توی سایت داریم که برنج خوب چه برنجی است
خیلی دوست دارم تا یکبار این مراحل رو از نردیک ببینم.
فکر کنم برنج ایرنی هم که ما می خوریم، برنج هندی است که به اسم ایرانی بهمون میدن
نه برادر من انقدرم شیر تو شیر نیست
ارائه کلاسم جور شد. آقا دمتون گرررم